TASARIM İLKELERİ

DENGE

HİYERARŞİ

ÖRÜNTÜ

RİTİM

BOŞLUK

ORAN – ORANTI

VURGU

HAREKET

UYUM

KONTRAST

#16558C

RGB 22 85 140

#0D1E40

RGB 13 30 64

#8085A6

RGB 128 133 166

#D9B4BE

RGB 217 180 190

#D996A7

RGB 217 150 167

Tasarım Nedir?

Tasarım kelimesi Türk Dil Kurumu Tarafından “Bir sanat eserinin, yapının veya teknik ürünün ilk taslağı, tasar çizim, dizayn” olarak tanımlanmaktadır.

Tasarım, geniş anlamda, bir ürün, sistem veya sürecin planlanması ve oluşturulması sürecidir. Tasarımın birçok farklı dalı ve türü vardır, her biri belirli bir amaca ve bağlama hizmet eder.

Tasarım, belirli bir amaç doğrultusunda estetik, işlevsel ve ekonomik unsurları göz önünde bulundurarak bir plan veya proje oluşturma sürecidir. Bu süreç, bir fikrin somut bir forma dönüşmesini sağlar. 

Tasarım bir nesnenin, sistemin veya ölçülebilir insan etkileşiminin inşası için bir plan oluşturulması ve süreç içerisinde geliştirilerek meydana getirilmesidir.

Tasarım, belirli bir amaç doğrultusunda estetik, fonksiyonel ve teknik gereksinimleri karşılayacak şekilde düşünme, planlama ve gerçekleştirme sürecidir. Tasarım, kullanıcı ihtiyaçlarını ve isteklerini dikkate alarak, yaratıcı bir çözüm geliştirmeyi içerir. Bu süreç, hem görsel hem de işlevsel unsurları içerir ve genellikle yenilikçi, estetik açıdan hoş ve kullanışlı sonuçlar üretmeyi amaçlar.

Tasarım geniş bir yelpazede çeşitli alanları kapsar. Bu alanlardan bazıları; grafik tasarım, endüstriyel tasarım, mimari tasarım, web ve dijital tasarım, moda tasarım, iç mekan tasarımı, animasyon ve hareketli grafik tasarım alanlarıdır.

Amaca Yönelik Olma

Tasarımın temelinde belirli bir amaç veya ihtiyaç vardır. Bu, bir sorunu çözmek, bir ürünü geliştirmek veya bir mesajı iletmek olabilir.

Yaratıcılık ve Yenilikçilik

Tasarım, yaratıcı düşünceyi ve yenilikçi çözümleri içerir. Yeni ve orijinal fikirlerin geliştirilmesi tasarım sürecinin önemli bir parçasıdır.

Estetik ve İşlevsellik

Tasarım, estetik değerleri ve işlevselliği dengeler. İyi bir tasarım hem göze hitap eder hem de kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılar.

Kullanıcı Odaklılık

Tasarım süre cinde kullanıcıların ihtiyaçları, beklentileri ve deneyimleri göz önünde bulundurulur. Kullanıcı odaklı tasarım, kullanıcının etkileşimini ve memnuniyetini artırmayı hedefler.

Prototip Oluşturma ve Test Etme

Tasarım sürecinde fikirlerin ve çözümlerin prototipleri oluşturulur ve test edilir. Bu, tasarımın pratikte nasıl çalışacağını görmeyi ve gerekli iyileştirmeleri yapmayı sağlar.

Çok Disiplinli Yaklaşım

Tasarım, farklı disiplinlerin bilgilerini ve tekniklerini birleştirir. Örneğin, mühendislik, sanat, psikoloji ve sosyoloji gibi alanlardan faydalanabilir.

Başarılı ve etkili tasarımlar oluşturmak için gereken temel kurallar tasarım ilkeleridir. Bu ilkeler, tasarım sürecinde bir çerçeve sağlar ve estetik, işlevsellik ve kullanıcı deneyimi açısından kaliteli sonuçlar elde edilmesine yardımcı olur. Temel ilkeler kapsamında, tasarımın sanatsal değerini ortaya koyan görsel unsurlar ise tasarım elemanları olarak sınıflandırılmaktadır. Tasarım elemanları; bir tasarımın görsel düzenini ve yapısını oluşturur, tasarımı estetik açıdan zenginleştirir.  Bu elemanlar, tasarımı işlevsel ve iletişimsel olarak şekillendirir ve tasarımcıların yaratıcı fikirlerini somut hale getirmelerine yardımcı olur.

“İnsanın doğasında bir form üretme ve form algılama içgüdüsü bulunmaktadır.” Bir insan ne kadar ilkel ve ne kadar acı içinde olursa olsun, karmaşa içinde yaşayamaz. Bu nedenle, her yerde biçimlere dayalı bir düzen oluşturmaya çalışır. Günümüzde insanların formlara dayalı düzen gereksinimini karşılama görevi, tasarımcılarındır.

 

Antropolog Edmund Carpenter

DENGE

Tasarımın temel ilkelerinden biri olan denge; nesnelerin, renklerin, dokuların ve boşlukların görsel ağırlıklarını uyumlu hale getirmek ve kompozisyona ahenk içinde bir görünüm kazandırmak anlamına gelir.

Temel tasarım ilkeleri arasında en önemli unsur olan denge, tasarımı oluşturan tüm parçaların tanımlı ve estetik bir şekilde yerleştirilmesi olarak tanımlanır, bir tasarımın görsel ağırlığının eşit şekilde dağıtılmasını ifade eder.

 

İnsanoğlu doğası gereği yaşamında denge unsurlarına önem veren bir canlıdır. Kendi fizyolojik yapısı ve içinde düşünce kuralları etkilidir. Dengeli tasarımlar insanda bir huzur ve dinginlik duygusu oluştursa da simetrik bir denge sıkıcı, statik bir his uyandırır ve uzun süre seyredilemez tasarımlar oluşturur. Buna karşı cesur bir şekilde oluşturulmuş asimetrik bir denge daha duygusal, deneysel, akılda kalıcı, eğlenceli ve sürükleyici yönlere sahiptir.

HİYERARŞİ

Hiyerarşi, insan gözünün gördüğü her şeyi algılama düzenine verilen isimdir.

Bu algı düzeni ise algı alanı içerisindeki biçimler arasında bulunan görsel kontrastla oluşmaktadır.

Tasarımda hiyerarşi (koram), görsel elemanların önem sırasını belirlemek ve izleyicinin dikkatini çekmek için kullanılan bir ilkedir. Bu ilke, bir tasarımın hangi öğelerinin önce, hangi öğelerinin sonra görülmesi gerektiğini düzenleyerek izleyicinin görsel yolculuğunu yönlendirir. Hiyerarşi, tasarımın okunabilirliğini, anlaşılırlığını ve estetik çekiciliğini artırmak için kritik öneme sahiptir. Boyut, renk, yerleşim, boşluk, tipografi gibi öğelerden yararlanılarak tasarımda hiyerarşi gerçekleştirilebilir; bilgi ve içeriklerin önemli sıralarına göre düzenlenmesi, kullanıcıların neye odaklanması gerektiğini belirler.

ÖRÜNTÜ

Bir düzen ve yineleme içerisindeki iki ya da üç boyutlu nesneler topluluğudur. Örüntü, tasarım elemanlarının planlı ya da rastgele tekrarlar halinde yerleştirilmesiyle, yüzeylerin ya da resimlerin kalitesini artırmak için kullanılır.

Örüntü ilkesi, bir tasarımda belirli desenlerin, şekillerin veya motiflerin tekrarlanması yoluyla görsel uyum ve düzen oluşturmayı ifade eder. Örüntüler, tasarımın hem estetik hem de işlevsel özelliklerini pekiştirir ve izleyicinin dikkatini çekmek, yönlendirmek ve tasarımın farklı bölümleri arasında bir bağlantı kurmak için kullanılır. Tekrarlarla oluşturularak; tasarım yapıtının estetik değerine, tutarlılığına ve akılda kalıcılığına katkı sağlar. Başlangıçta her bir motif kendi içinde planlanır. Eğer bir motif birçok kez tekrarlanırsa temel örüntüyü oluşturur. Böylelikle motif algısı kaybolur ve yerine bütünsel bir görüntü ortaya çıkar.

Doğada da örüntü ilkesi çok görülmektedir. Dalgaların su yüzeyini oluşturması, ağaçların ormanı oluşturması ve hücrelerin dokuyu oluşturması gibi birçok örneği vardır.

RİTİM

Tasarımda ritim ilkesi, görsel unsurların belirli bir düzen içinde tekrarlanmasıyla oluşturulan hareket ve akış hissini ifade eder. Ritim, tasarımda dinamik bir yapı oluşturur ve izleyicinin gözünü belirli bir yönde yönlendirir. Bu ilke, tasarımın daha çekici ve anlaşılır olmasını sağlar.

Ritim, kendi sistemi, değişik etki güçleri ve gruplar olan, görsel hareketin düzenliliğidir. Benzer veya eşit parçaların tekrarından oluşan akışkanlıktır. Bir veya birden fazla birimin belirli bir sistem ile ortaya çıkan kavramlardır. Tasarımda tekrar ilkesi olarak da adlandırılabilir. Strüktürel düzenlemelerle modüller benzer tekrarlarla oluşturulur.

Ritim ilkesinin tasarımdaki en önemli görevi, izleyicinin göz hareketlerini eser üzerinde bulunan bir bölümden diğer bölümlere geçişini sağlamasıdır. Ayrıca izleyicinin görsel yolculuğuna heyecan katar. Bir tasarımda ritim hem düzenli hem de düzensiz olarak bulunabilir. Aynı zamanda izleyicide duygusal etki yaratır ve insan psikolojisini düzenler.

BOŞLUK

Bir sanat çalışmasının içinde ya da boş alan ya da yüzeydir. Boşluk iki boyutlu ya üç boyutlu olabileceği gibi, negatif veya pozitif de olabilir.

Boşluk dinlendirir, bir arada tutar, derinlik elde etmekte kullanılabilir, monotonluktan kurtarabilir, bütünlük oluşturabilir, eseri etkili kılar, vurguyu ve hareket artırabilir. Tüm tasarımlarda boşluk doluluk ilişkisi göz önüne alınmak zorundadır. Örneğin bir kelime içinde bile harfler boşluk doluluk ilişkisine göre dizilmek zorundadır. Boşluk-doluluk ilişkisi bazı durumlarda şekil-zemin ilişkisinin yerini tutabilir, zaman zaman şekiller boşluk etkisi verirken, zemin doluluk etkisi ortaya çıkarabilir. Fazla boşluk bitmemiş hissi verebilir.

 

Boşluk ilkesi, tasarımın daha okunabilir, dengeli ve estetik olarak çekici olmasını sağlamak için kullanılır. Boşluk, aktif bir tasarım aracı olarak işlev görür ve içeriğin ve görsel öğelerin etrafında nefes alacak alan sağlar.

ORAN - ORANTI

Bir tasarımda yer alan öğelerin birbirleriyle ve bütünle uyum içinde olmalarını sağlayan bir prensiptir. Oran, bir bütün içindeki farklı parçaların boyutları arasındaki ilişkiyi ifade eder. Orantı, oranların belirli bir düzen içinde uyumlu olmasını sağlar.

Bu ilke, görsel dengeyi, estetik çekiciliği ve okunabilirliği artırır. Tasarımda oran ve orantı, farklı boyutlardaki öğelerin bir araya getirilmesinde ve düzenlenmesinde kritik bir rol oynar. Doğru oran ve orantı, tasarımda görsel denge ve bütünlük sağlar. Tasarım, izleyicinin gözünde daha hoş ve rahatlatıcı görünür.

 

Oran ve orantı ilkesi, bir tasarımın görsel çekiciliğini, dengesini ve işlevselliğini artıran temel prensiplerden biridir. Doğru oranlar ve uyumlu orantılar kullanılarak, tasarımlar daha profesyonel, estetik ve kullanıcı dostu hale getirilebilir. Tasarımcılar, bu ilkeyi stratejik olarak kullanarak etkili ve etkileyici tasarımlar yaratabilirler.

VURGU

Tasarımdaki odak noktasıdır, çeşitli parçaların önem derecelerini belirtir. Bir tasarımın bazı özellikler vurgulanır ve diğerleri ikinci planda tutulur. Bu durum gözlerimizin yapıtın üzerinde dolaşması için hem birincil hem de ikincil ilgi alanı oluşturmasını sağlar.

Vurgu (odak) ilkesi, tasarımda dikkat çekmek ve önemli bilgileri ön plana çıkarmak için kullanılan güçlü bir araçtır. Renk, boyut, tipografi, boşluk, yerleşim ve görsel elemanlar gibi çeşitli yöntemlerle vurgu yapılabilir. İzleyicinin göz hareketini ve bilgi akışını yönlendirerek daha etkili bir iletişim sağlanabilir.

 

Doğru kullanıldığında, vurgu ilkesi tasarımı daha etkili, anlaşılır ve çekici hale getirir. Tasarımcılar, bu ilkeyi stratejik olarak kullanarak, izleyicinin dikkatini istedikleri noktalara yönlendirebilir ve mesajlarını daha güçlü bir şekilde iletebilirler.

HAREKET

Bir tasarımda izleyicinin gözünü belirli bir yol boyunca yönlendirmek için kullanılan görsel stratejiler bütünüdür. Tasarımın dinamik bir yapı kazanmasını sağlar ve izleyicinin dikkatini belirli bir sırayla yönlendirme amacını taşır.

Hareket, izleyicinin görsel yolculuğunu kontrol ederek, tasarımın anlatmak istediği hikayeyi daha etkili bir şekilde iletmesine yardımcı olur. Tasarımda birlik oluşturur, monotonluğu kırar, sanatsal algının etkili bir şekilde seyirciyi ele geçirmesini sağlar. Diğer bir anlatım ile izleyiciyi sanat yapıtında görsel yolculuğa çıkartan tasarım öğesidir. 

 

Çizgiler, renkler, şekiller, yönlendirme işaretleri ve dinamik kompozisyonlar gibi çeşitli yöntemlerle hareket sağlanabilir. Doğru kullanıldığında, hareket ilkesi tasarımı daha dinamik, ilgi çekici ve etkili hale getirir. Tasarımcılar, bu ilkeyi stratejik olarak kullanarak izleyicinin dikkatini çekecek ve bilgilere yönlendirecek başarılı tasarımlar yaratabilirler.

UYUM

Bir tasarımda farklı unsurların bir arada ahenk içinde çalışmasını sağlar. Bu ilke, tasarımın bütünlüğünü ve tutarlılığını koruyarak izleyicinin görsel deneyimini iyileştirir.

Uyum (armoni), bir tasarımın estetik açıdan hoş, dengeli ve anlaşılır olmasını sağlamak için önemlidir. Belirli bir kurala bağlı olmasa da, tasarımın genel etkisi için vazgeçilmez bir önemdedir. Bu üzerinde durulması gereken önemli bir unsur, aynı zamanda tasarımda tekdüzelik tuzağıdır.

 

Tutarlı ve uyumlu tasarımlar, izleyicinin bilgiye daha kolay erişmesini sağlar. Metinlerin ve görsellerin uyumu, okunabilirliği artırır. Uyum, tasarımın görsel hiyerarşisini destekler. Farklı öğeler arasındaki uyum, izleyicinin dikkatini belirli noktalara yönlendirir. Renkler, yazı tipleri, şekiller, dokular ve diğer görsel unsurlar arasındaki uyum, tasarımın tutarlılığını ve profesyonelliğini artırır.

KONTRAST

Tasarımdaki farklı elemanların farklılıklarının vurgulanmasını sağlayan ve/veya bu elemanlarının aralarında denge oluşturan kombinasyonlardır.

Kontrast, hareket oluşturur, esere olan ilgiyi arttırır, resme hayat verir, dengeyi kurar, çelişki ortaya koyar, ahenk ortaya çıkar getirir, izleyiciyi uyarır, görsel gerilim oluşturur, seyirciyi heyecanlandırır ve vurgu oluşturabilir.

 

Zıtlık (kontrast) ilkesi, tasarımda dikkat çekmek, görsel ilgi yaratmak ve önemli bilgileri vurgulamak için kullanılan güçlü bir araçtır. Renk, boyut, şekil, doku, tipografi ve yerleşim gibi çeşitli yöntemlerle zıtlık oluşturulabilir. Doğru kullanıldığında, zıtlık ilkesi tasarımı daha dinamik, ilgi çekici ve etkili hale getirir.